اسناد وقف و دانش سند شناسی
ویرایش و بازخوانی متون فارسی یا به زبان ساده‌تر ویرایش فنی متن‌های فارسی از نظر علائم نگارشی، نکات دستوری و جمله‌بندی، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که بیشتر محققان، نویسنده‌ها و دانشجویان با آن درگیر هستند
فرایند ویرایش و بازخوانی متون فارسی پس از بررسی کیفیت متن و نوع موضوعی که برای آن تولید محتوا شده، در دو مرحله انجام می‌شود. مرحله نخست ویرایش صوری و مرحله دوم ویرایش زبانی است که در ادامه به بررسی هر دو مرحله خواهیم پرداخت.
منظور از ویرایش صوری چیست؟
در ویرایش صوری، تمام موارد از جمله رفع غلط‌های املایی، یکدستی املای واژه‌ها، اصلاح و یکدست‌سازی ارجاع دهی، اصلاح و یکدست‌سازی نشانه‌های سجاوندی، مرتب‌سازی کتاب‌نامه، تنظیم فاصله‌ها و نیم‌فاصله‌ها به‌صورت کلی اصلاح خواهند شد.
منظور از ویرایش زبانی چیست؟
در ویرایش زبانی، جانشینیِ واژه‌های ناآشنا با واژه‌های آشنا، اصلاح کژتابی‌های زبانی و ابهام‌های نابجا، رفع حشو، اصلاح خطاهای منطقی و گره‌های عقلانی، تبدیل ساختارهای رایج در گویش‌ها و لهجه‌ها به فارسی معیار، فارسی‌سازیِ تعابیر و ساختارهای بیگانه، پاکیزه نویسی و ساده‌نویسی و همچنین اصلاح گرته‌برداری‌ها انجام خواهند شد.
ویرایش کامل با بازنویسی متون
ویرایش کامل و یا بازنویسی متن یکی از کامل‌ترین و اصولی‌ترین نوع از ویراستاری است که در آن متن کاملاً بازبینی می‌شود. ویرایش کامل و بازنویسی بیشتر برای متونی که از نظر نگارشی و زبانی ضعیف هستند به کار می‌رود؛ اما، در مواردی که برای یک متن نیازمند وسواس بیشتری باشیم نیز می‌توانیم از این نوع ویرایش استفاده کنیم.
در ویرایش کامل، ویراستار با حفظ مفهوم اصلی متن، دست به تغییر جملات و بهینه سازی متن می‌زند تا در نهایت، متنی با زبان ساده و به دور هرگونه ایراد نگارشی و زبانی را به مشتریان خود ارائه دهد.
ویرایش متوسط متن فارسی
ویرایش متوسط برای آن دسته از متونی به کار می‌رود که به اصلاحات کمتری نیاز دارد. در این نوع از ویرایش، ویراستار با حفظ ساختار کلی جملات و عبارات، به ویرایش نگارشی و اصلاح غلط‌های املایی می‌پردازد و در نهایت، متنی روان و متناسب با استانداردهای زبانی را به مشتری خود تحویل می‌دهد.
ویرایش جزئی متن و کتاب
ویرایش جزئی نوع سوم از انواع ویرایش و ویراستاری متون است. این نوع ویرایش برای نویسنده‌ها و مترجم‌هایی که به ساختار زبانی آشنایی و تسلط کافی دارند، اما قبل از انتشار کتاب خود نیاز به بازخوانی داردند و به دنبال ایرادهای جزئی در متن خود هستند، مناسب است.
ویرایش کتاب قبل از تائید نسخه نهایی
بیشتر نویسنده‌ها و مترجم‌هایی که برای نگارش یک کتاب زمان و انرژی زیادی صرف کرده‌اند، بعد از اتمام نگارش کتاب نیاز به بازبینی و ویراستاری کلی متن خود دارند؛ چراکه، در هنگام نگارش یک کتاب بسیاری از اصول ساده مانند رعایت علائم نگارشی از نگاه نویسنده‌ها جا می‌افتد. با این تفاسیر، ویرایش کلی محتوای کتاب قبل انتشار، آن هم به دست افرادی که در این حوزه تخصص کافی را دارند بهترین راه است.
ویرایش فنی مقاله و پایان‌نامه
بیشتر دانشجویان و محققانی که برای انجام مقاله‌های دانشجویی و پایان نامه‌ها تحقیقات گسترده انجام می‌دهند، اطلاع دقیقی از اصول ویراستاری ندارند و نمی‌توانند متون علمی و تخصصی خود را در مدت زمان کوتاه به فارسی روان بنویسند.
شبکه مترجمین ایران با فراهم کردن امکان ثبت سفارش ویرایش و بازخوانی مقالات علمی و تخصصی، خیال دانشجویان را راحت کرده است؛ چراکه کارشناسان ویراستار در شبکه مترجمین ایران همه متون دانشگاهی و علمی را به بهترین شکل ممکن ترجمه می‌کنند و درنهایت متنی سلیس و روان را به مشتریان خود ارائه می‌دهند.
در نظر داشته باشید که، خدمات ویرایش و بازخوانی در شبکه مترجمین ایران تنها به ویرایش متون فارسی محدود نمی شود چرا که، شما می‌توانید برای ویرایش متن‌های انگلیسی خود نیز از امکان ویرایش و بازخوانی انگلیسی شبکه مترجمین ایران برای متن‌های انگلیسی زبان خود استفاده کنید.
دیدگاه غالب پژوهشگران وقف
به همین دلیل فرامین و مکاتبات حکومتی بیش از دیگر انواع سند، توجه اهل پژوهش را به خود جلب کرده است. نگاهی گذرا به مجموعهی اسناد و مقالات چاپ شده در این باب مؤید این مدعاست.
بازخوانی، ویرایش و تصحیح متن اسناد اگرچه امری مهم و لازم است و می‌تواند زمینه را برای پژوهشهای ثانویه فراهم کند - و متأسفانه حتی در این زمینه نیز تاکنون شیوهای یکسان ارائه نشده است - اما بسنده کردن به آن راه را برای پژوهشهای عمیق تر خواهد بست و ما را به نوعی سهلانگاری و سطحی نگری خواهد کشاند.
اسناد حوزهی وقف اگرچه از حیث توجه پژوهندگان، در رتبه ای پس از احکام و مکاتبات دیوانی، قرار می‌گیرد، اما جالب است بدانیم، تا پیش از انتشار مجلهی وقف؛ میراث جاویدان، (یعنی حدود ده سال پیش) در ایران کمتر از چهل وقفنامه منتشر شده بود.
دیگر اسناد مرتبط با وقف چون حبسنامه، استشهادیه، وصیتنامه، هبه نامه و... یا اصلا مورد توجه واقع نشده و یا به ندرت به آنها پرداخته شده است و این در حالی است که در ایران دست کم بیست هزار وقفنامه وجود دارد که هر کدام به تنهایی یا در کنار اسناد همعصر یا هم منطقه ی خود، می‌تواند منبعی منحصر به فرد و دارای ارزش پژوهشی بسیار باشد.
بدینرو بر آن شدیم تا برای توجه دادن پژوهندگان جوان و تأکید بر منظرهای مغفول مانده در باب اسناد و بخصوص اسناد وقف، شمارهای از مجله را با تکیه بر موضوع سندشناسی منتشر نماییم.
دانش سندشناسی، امروز شاخهی علمی مستقلی به حساب میآید.
از این دیدگاه علاوه بر پرداختن به جنبههای تاریخی، ادبی، اقتصادی، جغرافیایی، باستان شناسی، معماری، نسب شناسی و غیره در هر سند، توجه به صورت سند نیز خود موضوعی مهم برای پژوهش است. رکن اساسی نگاه سند شناسانه از یک سو نگاه نقادانه به سند است.
برای دریافت درستی و نادرستی آن و از سوی دیگر نگاه تیزبینانه به صورت اسناد است برای دریافت بسیاری از نکات، آداب و روشهایی که در طول زمان و در تولید یک سند دخیل بوده و می‌تواند برای هر دوره و منطقه یک ویژگی شمرده شود.
دانش سندشناسی سعی دارد تا با بررسی، طبقه بندی و تحلیل صورت و محتوای اسناد به تدوین، بازسازی و شناخت اصولی بپردازد که بتواند ملاک نقد و بررسی اسناد قرار گیرد.
به عنوان نمونه در حوزهی اسناد وقف میتوان موارد زیر را از اهداف و یا بخشی از پژوهش های سندشناسی برشمرد.
شناخت دقیق ویژگیهای انواع سندهای مربوط به موقوفات (وقفنامه، حبسنامه، نذرنامه، نماء وقف، استشهادیه، اقرارنامه، هبهنامه، اجارهنامه، حکم تولیت، رأی دادگاه و...) و نشان دادن تفاوت‌های صوری و سبکی هر کدام.
- تدوین راهکارهای شناخت درست اسناد از جهت اصل بودن، رونوشتهای ثانویه، رونوشتهای غیر مصدق، خلاصهی سند و... و ارزشگذاری هر کدام.
- تدوین و تألیف منابعی برای شناخت علمی کاربرد خطوط، زبانها و اصطلاحات به کار گرفته شده در اسناد و نیز شناخت اوزانها و مقیاسها به تفکیک دورههای مختلف و محدودههای جغرافیایی.
- پژوهش در باب مراکز تولید سند، محاضر و علمای هر منطقه در طول تاریخ.
- شیوههای نسخهب رداری، تأیید اسناد و رسوم مربوط به آن چون سجلنویسی و سبک شناسی عبارات رایج آن.
- استفاده از مهر و سیر تحول آن در اسناد.
- سبک شناسی نگارشی، صفحه آرایی و شناخت انواع کاغذ و تزیین و اندازهی اسناد در ادوار و مناطق مختلف.
آشنایی هرچه بیشتر پژوهندگان و دست اندرکاران امور اوقاف با وجوه مختلف موضوع سندشناسی می‌تواند به ایجاد هرچه بهتر زمینههای لازم برای امور پژوهشی چون تهیهی فهرستهای دقیق و همهجانبه منتهی گردد .- و شیوههای عملی و علمی طبقه بندی اطلاعات و نگهداری اسناد را نیز به ما آموخته و اطلاعات ما را از محتویات اسناد وقف ایران که متأسفانه اکنون بسیار محدود و ناکافی است، بیشتر کند.
پرداختن به اصول سندشناسی بخصوص برای سازمان اوقاف و امور خیریه، حتی در امور اداری نیز امری حیاتی و کاربردی است.- آگاهی از سوابق تاریخی و تحولات یک موقوفه، رفع ابهام های مربوط به اسامی جغرافیایی در بسیاری از اسناد موجود و نویافته، نسب شناسی خاندان واقفان و متولیان به منظور تعیین تولیت و حل اختلافات و مشکلات مربوط به آن و نیز منطبق کردن اوزان و مقیاسهای دورهها و مناطق مختلف با مقیاسهای امروزین از جمله ی این امور است که بدون برخورد علمی و برنامهریزی درست هرگز ممکن نیست.
از همه مهمتر با توجه به حیات جدی وقف در جامعهی ما و نیز تلاش ارزندهای که برای شناسایی و احیای موقوفات از همان ابتدای انقلاب اسلامی انجام گرفته و اسناد بسیاری در این مدت از کنج انزوا به در آمده است،- نیاز برخورد کارشناسانه و علمی برای نقد اسناد را ضروریتر میسازد. چرا که اسناد وقف در طول تاریخ به خاطر دربرداشتن منافع مالی همیشه در معرض دو خطر بزرگ خدشهدار شدن اسناد اصیل و نیز جعل سند بوده و هست.
سند اوقافی چیست و چه تفاوتی با سند ملکی دارد؟
خرید ملک اوقافی
در گوشه و کنار شهر املاکی تحت عنوان اوقافی وجود دارند که به صورت سند اوقافی به فروش می‌رسند. خیلی‌ها نسبت به خرید و فروش این نوع ملک تردید دارند و نمی‌دانند تفاوتش با سند ملکی چیست. با کیلید همراه باشید تا ابهامات شما درباره‌ی املاک اوقافی برطرف شود.
وقف سنت پسندیده‌ای است که خیلی‌ها آن را به جا می‌آورند. یکی از جاهایی که شاید کلمه‌ی وقف به گوش‌تان خورده باشد، در مورد املاک وقفی یا املاک اوقافی است که معمولاً نسبت به نمونه‌های مشابه خود در همان منطقه قیمت کمتری دارند.
املاکی که این سند را دارند با قیمت کمتری معامله می‌شوند و همین موضوع باعث شده است تا برخی نسبت به خرید چنین ملک‌هایی شک و تردید داشته باشند اما همین ابتدا باید بدانید املاک اوقافی به این معنی نیست که اگر آن را خریداری کردید در آینده شخصی به عنوان مدعی بتواند آن را از شما بگیرد.
با این حال تفاوت هایی با سند ملکی دارد و معاملۀ املاکی که این سند را دارند، ویژگی‌ها و شرایط خاصی دارد. لازم است قبل از تصمیم به خرید یا هر گونه معامله‌ای در مورد املاک و اسناد اوقافی اطلاعات کامل داشته باشید تا در آینده دچار مشکل نشوید.
تعریف سند اوقافی
تعریف این نوع ملک می‌تواند به خوبی بسیاری از ابهامات را برطرف کند. در واقع املاک اوقافی به املاکی گفته می‌شود که زمین آن توسط شخصی وقف شده است و اداره‌ی اوقاف در ازای اقساط ۹۹ ساله آن را به افراد دیگر اجاره داده و درآمد حاصله را صرف امور مربوطه می‌کند.
البته ناگفته نماند مبالغ اقساط گفته شده در طول سال خیلی زیاد نیست. یادتان باشد پرداخت اقساط ۹۹ ساله به معنای اجاره به شرط تملیک نیست!
املاک اوقافی دارای سند هستند و هیچ مشکلی هم برای فروش و خرید خانه ، رهن و اجاره آپارتمان و حتی ساخت‌وساز در زمین آنها وجود ندارد. این املاک دارای سند اوقافی هستند که البته تفاوت‌هایی با سند ملکی دارد. املاک اوقافی در شهرهای مختلف ایران وجود دارد و متأسفانه به دلیل قیمت کمتر و تفکر اشتباهی که در جامعه رواج پیدا کرده دید خوبی نسبت به آنها وجود ندارد.
یکی از مزایای این سند می‌تواند برای افرادی باشد که بودجۀ کمی دارند؛ چرا که نه تنها می‌توانند صاحب ملک شوند، بلکه اگر ملک اوقافی را به صورت زمین خریداری کنند امکان دریافت وام و ساخت‌وساز روی آن وجود دارد.
سند اوقافی
این سند به مالک اختیار کامل نمی‌دهد و علاوه بر اقساطی که به صورت سالیانه به ادارۀ اوقاف پرداخت می‌شود و بعد از ۹۹ سال دربارۀ اجارۀ مجدد ملک اوقافی تصمیم‌گیری خواهد شد، برای هر کاری از جمله نقل و انتقال باید اجازۀ اوقاف داشته باشید.
املاکی که این برگه را دارند دارای سند اعیان و اجاره نامۀ عرصۀ ملک موقوفه هستند و در واقع خریدار حق مالکیتی روی عرصه ندارد و تنها مالک اعیان خواهد بود.
در واقع یکی از تفاوت‌های این سند با سند ملکی این است که نه تنها بدون مجوز امکان خرید و فروش ندارد، بلکه دربارۀ هر گونه تغییری در املاک اوقافی باید چندین مرحله با حضور در ادارۀ اوقاف پیموده شود.
سند ملکی
اسناد ملکی شش دانگ هستند و به صورت تک جلد یا چند جلد در اختیار مالکان قرار می‌گیرد. نکتۀ مهم این است که چه مالک یک نفر باشد چه چند نفر، نام آنها در هر سند که دارای شماره پلاک ثبتی مجزا است درج می‌شود و پلاک مذکور و هویت مالک به سادگی از طریق ادارۀ ثبت اسناد و املاک قابل رهگیری است.
در سند ملکی هر فرد یک سند شش دانگ یا به اندازۀ سهم خود سند دفترچه‌ای و منگوله‌دار دارد و نباید منگوله دست خورده باشد. در سند ملکی حدود اربعه از چهار طرف شمال، جنوب، شرق و غرب مشخص شده است. نقل و انتقال سند ملکی باید در دفاتر اسناد رسمی انجام شود و غیر از آن اعتبار قانونی ندارد.
شماره سریال اوراق سند اهمیت زیادی دارد و تمام اوراق مربوط به همان سند ملکی است؛ از همین رو باید شماره سریال تمام صفحات یکسان باشد.
نکتۀ مهم دیگر این است که از نظر ارزش و اعتبار، طبیعتاً اعتبار ملکی شش دانگ از آن بیشتر است و همین امر باعث قیمت کمتر املاک اوقافی شده است. اما در نهایت اختیار ملک اوقافی با کسی است که آن را خریداری کرده است . گفته می‌شود ارزش یک ملک دارای سند ملکی نسبت به نمونۀ مشابه تا ۲۰ درصد بیشتر است.
نکتۀ مهم دیگری که لازم است به آن توجه شود این است که هنگام معاملۀ ملک وقفی، علاوه بر ادارۀ ثبت اسناد، باید از اداره اوقاف نیز استعلامات لازم گرفته شده و در نهایت نکات مربوط به معاملات املاک اوقافی نیز رعایت شود.
منبع:- میراث جاویدان
- نویسنده: محمد علی خسروی
- * این مقاله در تاریه 1402/10/18 بروز رسانی شده است
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}